De oorzaken en gevolgen van nachtelijk zweten in de menopauze

Heb je ooit midden in de nacht wakker gelegen, doorweekt van het zweet, en kon je daarna niet meer in slaap vallen?

Voor vrouwen die de menopauze doormaken, is dit soms een dagelijks probleem.

Nachtelijk zweten zijn in feite opvliegers die optreden terwijl je slaapt. Ze zijn het gevolg van veranderende hormoonspiegels, en studies tonen aan dat minstens 75% van de vrouwen tijdens de menopauze last heeft van nachtelijk zweten en opvliegers.[¹]

Een enkele verstoorde nacht is meestal goed te hanteren. Voor veel vrouwen komt nachtelijk zweten echter veel vaker voor. Dergelijke nachten kunnen je energie aantasten en ook je algehele levenskwaliteit verminderen. [²]

In deze blog verkennen we de oorzaken van nachtelijk zweten. We gaan ook in op oplossingen en levensstijlveranderingen die verlichting kunnen brengen.

Wat veroorzaakt nachtelijk zweten tijdens de menopauze?

Nachtelijk zweten wordt veroorzaakt door schommelingen in het oestrogeengehalte van je lichaam.

Oestrogeen helpt de lichaamstemperatuur te reguleren door samen te werken met de hypothalamus. Een gebied in je hersenen dat dient als de belangrijkste verbinding tussen het zenuwstelsel en het hormoonstelsel.

Wanneer de waarden dalen, wordt de hypothalamus gevoeliger voor de kleinste veranderingen. Dit leidt tot warmte-opstoten en veroorzaakt blozen, een versnelde hartslag en intens zweten.[³]

Andere factoren die een rol spelen bij nachtelijk zweten tijdens de overgang

Naast hormonen kunnen ook enkele lichaamssystemen de symptomen van nachtelijk zweten versterken of verlengen. Dit verklaart waarom sommige vrouwen mildere, minder frequente episodes ervaren, terwijl anderen er elke nacht mee worstelen.

Deze lichaamssystemen zijn onder andere:

1. Stress, bijnieren en de rol van cortisol

Cortisol is het belangrijkste stresshormoon van het lichaam. Het hoort over de dag heen te schommelen: hoog in de ochtend om je energie te geven, en lager in de avond zodat je kunt ontspannen en slapen. Wanneer dat ritme verstoord raakt, door langdurige stress, overbelasting of juist uitputting, kan dit leiden tot klachten als nachtelijk zweten, opvliegers en slaapproblemen.

Zowel te veel als te weinig cortisol kan problemen geven[⁴] . Bij aanhoudende stress blijft de cortisolproductie te hoog, waardoor de temperatuurregeling ontregeld raakt. Bij bijnieruitputting produceert het lichaam juist te weinig cortisol, waardoor het moeilijker wordt om warmte- en stressreacties in balans te houden.

In de functionele geneeskunde spreken we dan vaak over de ‘cortisol steal’: het verschijnsel waarbij het lichaam zoveel energie stopt in het aanmaken van stresshormonen, dat er minder bouwstoffen overblijven voor andere hormonen zoals oestrogeen en progesteron. Dat kan overgangsklachten zoals opvliegers, stemmingswisselingen en nachtelijk zweten versterken.

2. De rol van de schildklier

Een overactieve schildklier kan de warmte-opstoten van de menopauze nabootsen en zweten en hartkloppingen veroorzaken.

Een traag werkende schildklier daarentegen kan leiden tot vermoeidheid en een slechte temperatuurregeling.

3. Stofwisseling en bloedsuiker

Onregelmatige eetgewoonten of avondmaaltijden die rijk zijn aan suiker, kunnen ervoor zorgen dat je bloedsuikerspiegel ’s nachts daalt. Je lichaam geeft dan stresshormonen af om dit te corrigeren. Dit kan zweten veroorzaken terwijl je slaapt.

4. De verbinding tussen darm en hormonen

Je darmen spelen een verrassend grote rol in je hormoonbalans. De lever breekt gebruikt oestrogeen af en stuurt het via de gal naar de darmen om uit te scheiden.
Daar maken sommige darmbacteriën een enzym aan (β-glucuronidase) dat dit oestrogeen weer kan activeren, zodat het opnieuw in de bloedbaan komt.

Wanneer de darmflora uit balans raakt, iets wat vaak gebeurt rond de menopauze, kan dit proces ontregeld raken.
Dat kan zorgen voor sterkere hormonale schommelingen, met klachten zoals nachtelijk zweten, stemmingswisselingen of opvliegers als gevolg.

Een gezonde darmflora, ondersteund door vezelrijke voeding, probiotica en een goed werkende lever, helpt om de hormoonbalans stabiel te houden.

Nachtelijk zweten versus opvliegers overdag

Het is belangrijk onderscheid te maken tussen nachtelijk zweten en opvliegers overdag.

Ja, de onderliggende oorzaken van beide zijn relatief vergelijkbaar. De invloed op je welzijn verschilt echter aanzienlijk.

Opvliegers overdag verdwijnen vaak na korte tijd vanzelf. Ze kunnen natuurlijk ongemakkelijk zijn, maar je kunt verlichting vinden door een kledinglaag uit te trekken of een slokje koud water te nemen. Je kunt zelfs even naar buiten stappen.

Nachtelijk zweten tijdens de menopauze, daarentegen haalt je meestal abrupt uit een diepe slaap. Wanneer dit vaak gebeurt, zul je waarschijnlijk ernstige vermoeidheid ervaren. Dit maakt het op zijn beurt moeilijker om andere stress in je dagelijks leven te beheersen.

Een ander neveneffect van je verstoorde slaappatronen zijn instabiele hormoonspiegels. Dit creëert een cyclus waarin je symptomen elkaar blijven versterken.

Hoelang duurt nachtelijk zweten tijdens de menopauze?

Er bestaat geen eenduidige tijdlijn voor nachtelijk zweten tijdens de menopauze. Sommigen ervaren het langer, anderen nauwelijks.

Gemiddeld geldt echter:

Nachtelijk zweten kan beginnen tijdens de perimenopauze (de overgangsjaren voor de menopauze)
Ze bereiken vaak een piek rond de menopauze zelf
Bij veel vrouwen nemen de symptomen af binnen 4–7 jaar
In sommige gevallen kunnen ze een decennium of langer aanhouden, vooral als er niets aan gedaan wordt

Wanneer is nachtelijk zweten normaal & wanneer moet je medische hulp zoeken?

Nachtelijk zweten komt bij de meeste vrouwen natuurlijk voor tijdens de menopauze. Je moet je lichaam echter in de gaten houden voor deze waarschuwingssignalen:

De episodes van zweten worden zo intens dat ze je slaap ernstig verstoren
Je ervaart daarnaast koorts, onverklaarbaar gewichtsverlies en een versnelde hartslag
Je blijft intense episodes hebben zonder tekenen van verbetering
Je voelt je voortdurend moe en angstig

In zulke gevallen moet je hulp zoeken die verder kijkt dan de menopauze en ook andere factoren onderzoekt.

Bio-identieke hormonen en andere oplossingen

Bio-identieke hormoonvervangingstherapie (BHRT) kan verlichting bieden voor vrouwen die ernstige nachtelijke zweetaanvallen ervaren die langer duren dan de typische menopauzeperiode. [⁶]

Waarom bio-identieke hormonen?

De chemische structuur van bio-identieke hormonen komt exact overeen met de hormonen die je lichaam van nature aanmaakt. Hierdoor kan je lichaam ze effectiever gebruiken.

Naast dit belangrijkste voordeel:

BHRT-doseringen kunnen worden afgestemd op jouw behoeften
De behandeling herstelt het evenwicht in je lichaam door het reguleren van oestrogeen-, progesteron- en testosteronspiegels

Levensstijl en andere strategieën voor verlichting

Je kunt zelf veel doen om nachtzweten te verminderen:

Koele slaapkamer: Houd de slaapkamer koel (rond 16–18°C) en goed geventileerd. Gebruik lichte, ademende pyjama’s en katoenen beddengoed om vocht op te nemen.
Voeding: Vermijd ‘s avonds laat pittig eten, alcohol, cafeïne en grote hoeveelheden suiker. Drink voldoende water overdag, maar beperk grote hoeveelheden vlak voor het slapen om nachtelijk toiletbezoek te voorkomen.
Ontspanning: Bouw ontspanning in voor het slapen, zoals rustige ademhaling, meditatie of milde yoga. Dit brengt je systeem tot rust en helpt stress verlagen.
Regelmaat: Houd een vast slaap-/waakritme aan en beweeg regelmatig. Sporten verbetert op de lange termijn zowel je hormoonbalans als je slaapkwaliteit.
Noodpakketje: Leg iets koelends klaar bij je bed (ventilator, ijswater, verkoelend kussen). Als je ’s nachts wakker schrikt van zweten, kan snel afkoelen de klachten verlichten.

De Newmedix-aanpak

Bij Newmedix weten we dat nachtelijk zweten tijdens de menopauze niet alleen te maken heeft met hormonen. Het kan ook verband houden met stress, spijsvertering, veranderingen in de schildklier en zelfs de kwaliteit van je slaap. Daarom kijken we breder naar wat er in je lichaam gebeurt.

Zo ondersteunen we je met:

Diagnostiek: We gebruiken geavanceerde laboratoriumtests om te begrijpen wat er in je lichaam gebeurt. Deze tests kunnen speekselcortisolcontroles, schildklierpanels of zelfs darmmicrobioomanalyses omvatten.
Gepersonaliseerde zorgplannen die veranderingen in voeding, gerichte supplementen, intraveneuze infusies, stressondersteuning of BHRT kunnen bevatten – als dat geschikt voor je is.
Wij hanteren een holistische aanpak die zich richt op meer dan alleen het verlichten van symptomen. Ons doel is om je lichaam opnieuw in balans te brengen.

Nachtelijk zweten is geen teken dat er iets geestelijk mis is; het is een biologisch fenomeen. Met de juiste aanpak kun je er stap voor stap minder last van krijgen. Herken je jezelf hierin en wil je weten wat er bij jou speelt? Plan dan vandaag nog een gratis adviesgesprek in. We luisteren naar jouw verhaal, leggen uit wat er kan bijdragen aan jouw klachten en schetsen samen een plan om stap voor stap naar koelere nachten toe te werken.